Trong bóng đá hiện đại, mỗi quyết định của trọng tài đều có thể thay đổi hoàn toàn cục diện trận đấu. Một trong những tình huống căng thẳng và gây tranh cãi nhất chính là phạt đền (penalty). Không chỉ người chơi mà cả người hâm mộ cũng cần hiểu rõ phạt đền là gì, cách xác định lỗi và các quy định cụ thể trong từng thể thức thi đấu như sân 11 người hay sân 5 người (futsal). Bài viết dưới đây tổng hợp đầy đủ luật phạt đền mới nhất, giúp bạn nắm vững mọi chi tiết quan trọng.
Phạt đền là gì? Khi nào đội bóng được hưởng phạt đền?
Phạt đền (Penalty) là hình thức đá phạt trực tiếp được trọng tài trao cho đội tấn công khi cầu thủ phòng ngự phạm lỗi trong vùng cấm địa của đội nhà. Đây là tình huống mang tính chất quyết định, bởi người thực hiện đứng trước cơ hội ghi bàn ở khoảng cách:
- 11 mét đối với sân 11 người.
- 6 mét đối với sân 5 người (futsal).
Những lỗi phổ biến dẫn đến phạt đền gồm:
- Phạm lỗi va chạm thô bạo trong vòng cấm.
- Cố ý hoặc vô ý dùng tay chơi bóng khi tay ở vị trí “mở rộng bất thường”.
- Kéo áo, ngáng chân, đẩy người gây ảnh hưởng đến pha tấn công hợp lệ.
Việc hiểu đúng phạt đền là gì sẽ giúp người xem nắm bắt tốt hơn diễn biến và phán quyết từ trọng tài.
Luật phạt đền theo quy định bóng đá quốc tế (FIFA – IFAB cập nhật 2024)
Chuyên gia MMOO CASINO chia sẻ: Theo bộ luật bóng đá do FIFA và IFAB ban hành – đặc biệt là Luật 14 – quy trình thực hiện phạt đền được quy định rõ ràng:
- Bóng phải được đặt chính xác trên chấm phạt đền.
- Cầu thủ đá phạt phải được xác định trước khi thực hiện.
- Thủ môn phải đứng trên vạch vôi, ít nhất một phần bàn chân chạm vạch khi cú sút được thực hiện.
- Các cầu thủ còn lại phải đứng ngoài vòng cấm, ngoài cung phạt đền và cách chấm phạt đền tối thiểu 9,15m.
Nếu bất kỳ bên nào vi phạm, tùy mức độ và kết quả cú sút, trọng tài có thể yêu cầu đá lại hoặc hủy bàn thắng.
Luật phạt đền sân 11 người (11v11)
Đối với bóng đá sân lớn, những điểm quan trọng trong luật phạt đền bao gồm:
- Chấm phạt đền được đặt cách khung thành đúng 11m.
- Chỉ những lỗi xảy ra trong “vùng 16m50” mới dẫn tới phạt đền.
- Trong loạt sút luân lưu, mỗi đội thực hiện 5 lượt sút đầu tiên, sau đó là loạt “1-1” nếu chưa phân định thắng thua.
Mọi cầu thủ phải tuân thủ tuyệt đối luật để tránh bị thổi phạm và làm mất quyền lợi của đội.
Luật phạt đền sân 5 người (Futsal)
Trong futsal, nhịp độ nhanh và không gian nhỏ khiến luật phạt đền trở nên khắt khe hơn:
- Khoảng cách từ chấm đá đến khung thành là 6m.
- Khi đội bóng phạm từ lỗi tổng hợp thứ 6 trở đi trong mỗi hiệp, đối phương sẽ được hưởng đá phạt thứ hai (10m).
- Thủ môn phải giữ vị trí trên vạch và không được bước lên trước thời điểm bóng rời chân người sút.
Do đặc thù sân nhỏ, các quy định về vị trí và lỗi trong futsal được áp dụng nghiêm ngặt để giữ công bằng trận đấu.
Vai trò và giới hạn của thủ môn trong luật phạt đền
Những người tìm hiểu CEO WENDY chia sẻ: Thủ môn là nhân tố quan trọng nhất ở một tình huống penalty. Tuy nhiên, họ bị giới hạn bởi nhiều quy tắc:
- Phải có ít nhất một chân chạm vạch khi cầu thủ sút bóng.
- Không được di chuyển lên phía trước trước khi bóng được đá.
- Được phép nhảy, đổ người nhưng không được làm động tác gây nhiễu loạn quá mức (theo quy định mới từ IFAB 2023).
Nếu thủ môn vi phạm, trọng tài có quyền rút thẻ hoặc cho đá lại.
Các tình huống tranh cãi thường gặp liên quan đến phạt đền
Phạt đền là nguồn gốc của không ít tranh cãi, kể cả khi đã có VAR. Một số tình huống phổ biến:
- VAR xác định bóng chạm tay: Tay cầu thủ mở rộng hoặc ở vị trí không tự nhiên sẽ bị thổi phạt dù không cố ý.
- Thủ môn rời vạch sớm: VAR “soi” từng khung hình và có thể yêu cầu đá lại.
- Lỗi hai chạm: Nếu người đá sút bóng chạm chân mình hai lần liên tiếp (mà không chạm người khác), bàn thắng bị hủy.
Đây là lý do hiểu đúng luật phạt đền ngày càng quan trọng đối với cả cầu thủ lẫn người hâm mộ.
Phạt đền trong loạt sút luân lưu (Penalty shoot-out)
Không giống phạt đền trong trận, loạt luân lưu được dùng để phân thắng thua khi hai đội hòa sau hiệp phụ. Quy định bao gồm:
- Mỗi đội chọn 5 cầu thủ để sút lượt đầu.
- Nếu tỷ số hòa, hai đội tiếp tục sút luân phiên.
- Bàn thắng trong luân lưu không tính vào tỷ số của trận đấu.
Dù là hình thức khác, mọi quy tắc dành cho cầu thủ và thủ môn vẫn giống như đá phạt đền chính thức.
Cầu thủ cần lưu ý gì khi thực hiện phạt đền?
- Không được “nhấp nhả”, hay dừng hẳn chạy đà nhằm đánh lừa thủ môn.
- Phải thực hiện cú sút ngay sau hiệu lệnh trọng tài.
- Có thể đá bồi nếu bóng bật ra từ thủ môn hoặc khung thành (trừ loạt sút luân lưu).
Mọi hành vi cố tình gây nhiễu, lừa trọng tài hoặc phá luật đều có thể khiến cú sút bị hủy hoặc phải thực hiện lại.
Lịch sử và sự phát triển của luật phạt đền
Luật phạt đền xuất hiện cuối thế kỷ 19 để giảm bạo lực và ngăn chặn các pha chơi xấu trong vòng cấm. Qua nhiều năm, luật đã được chỉnh sửa để phù hợp thực tế:
- VAR được áp dụng để tăng độ chính xác.
- Giới hạn việc di chuyển của thủ môn khi đứng trên vạch.
- Thay đổi quy định chạm tay phù hợp với tốc độ bóng đá hiện đại.
Mọi thay đổi đều hướng đến sự công bằng, minh bạch và nâng cao trải nghiệm cho người xem.
Luật phạt đền là yếu tố quan trọng trong mọi trận đấu. Hiểu rõ quy định không chỉ giúp cầu thủ thi đấu tốt hơn mà còn giúp khán giả theo dõi trận đấu một cách trọn vẹn, chính xác và đầy cảm xúc. Một quả phạt đền có thể làm nên lịch sử – và đó là lý do luật về nó luôn được quan tâm đặc biệt.
