Trong chăn nuôi gia cầm hiện đại, bệnh Gumboro vẫn luôn là mối đe dọa lớn đối với người nuôi gà, đặc biệt là gà con và gà hậu bị. Căn bệnh này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp về số lượng mà còn làm suy giảm nghiêm trọng hệ miễn dịch, khiến đàn gà dễ mắc hàng loạt bệnh truyền nhiễm khác. Bài viết dưới đây sẽ giúp người chăn nuôi hiểu rõ bản chất bệnh Gumboro là gì, các dấu hiệu nhận biết, con đường lây lan cũng như biện pháp phòng – kiểm soát hiệu quả phù hợp với điều kiện chăn nuôi hiện nay.
Bệnh Gumboro là gì?
Theo AE888, bệnh Gumboro, hay còn gọi là bệnh viêm túi Fabricius truyền nhiễm (Infectious Bursal Disease – IBD), là một bệnh do virus thuộc họ Birnaviridae gây ra. Virus Gumboro có đặc điểm nổi bật là tấn công trực tiếp vào túi Fabricius – cơ quan miễn dịch quan trọng chỉ có ở gia cầm non, chịu trách nhiệm sản sinh và hoàn thiện tế bào lympho B.
Khi virus xâm nhập, túi Fabricius sẽ sưng viêm cấp tính, sau đó nhanh chóng bị teo nhỏ và mất chức năng miễn dịch. Hệ quả là gà bị suy giảm sức đề kháng nghiêm trọng, không còn khả năng tạo kháng thể đầy đủ để chống lại các mầm bệnh khác trong môi trường. Đây chính là lý do vì sao gà sau khi khỏi Gumboro vẫn dễ mắc các bệnh kế phát như Newcastle, E.coli, CRD hay các bệnh đường hô hấp khác.
Bệnh có thể xảy ra ở hầu hết các giống gà nuôi hiện nay, thường gặp nhất ở giai đoạn 3–6 tuần tuổi. Trong điều kiện chăn nuôi tập trung, tỷ lệ nhiễm bệnh có thể lên đến gần 100%, tỷ lệ chết dao động từ 20–60% và thậm chí cao hơn nếu có bệnh ghép hoặc chăm sóc không tốt.
Con đường lây truyền của bệnh Gumboro
Một trong những đặc điểm nguy hiểm nhất của virus Gumboro là khả năng tồn tại rất lâu trong môi trường. Virus có thể sống sót hàng tháng trong phân gà, chất độn chuồng, nước uống, thức ăn thừa và bụi chuồng trại. Điều này khiến bệnh dễ bùng phát và khó kiểm soát nếu công tác vệ sinh không được thực hiện nghiêm ngặt.
Bệnh lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa khi gà khỏe ăn hoặc uống phải thức ăn, nước uống nhiễm virus. Ngoài ra, virus còn lây gián tiếp thông qua dụng cụ chăn nuôi, quần áo, giày dép của người chăm sóc, phương tiện vận chuyển, hoặc do nuôi nhiều lứa tuổi trong cùng khu vực.
Trong một số trường hợp, virus có thể truyền từ gà mẹ sang gà con thông qua trứng, khiến gà con nhiễm bệnh sớm và khó phát hiện. Sau khi xâm nhập cơ thể, virus nhân lên nhanh chóng trong các mô lympho, sau đó lan ra toàn cơ thể và phá hủy hệ thống miễn dịch chỉ trong thời gian ngắn.
Triệu chứng thường gặp của bệnh Gumboro
Theo tham khảo từ những người tham gia đá gà AE888, thời gian ủ bệnh Gumboro khá ngắn, thường chỉ từ 2–3 ngày. Khi phát bệnh, gà có biểu hiện rõ rệt và tiến triển nhanh. Người chăn nuôi cần quan sát kỹ để phát hiện sớm các dấu hiệu sau:
- Gà đột ngột ủ rũ, xù lông, giảm ăn hoặc bỏ ăn, thường tụ lại thành từng nhóm nhỏ.
- Một số con có biểu hiện bất thường như run rẩy, đi đứng loạng choạng, bay nhảy không kiểm soát hoặc mổ lẫn nhau.
- Tiêu chảy nặng, phân loãng có màu trắng đục hoặc vàng nâu, bết dính quanh hậu môn.
- Trọng lượng cơ thể giảm nhanh, cơ ngực teo, gà mất nước và suy nhược rõ rệt.
- Ở gà thịt, bệnh thường bùng phát trong giai đoạn 20–40 ngày tuổi; ở gà hậu bị hoặc gà đẻ, bệnh có thể xuất hiện từ 30–80 ngày tuổi.
Trong trường hợp có bệnh kế phát, tỷ lệ chết có thể tăng rất cao, gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng đến hiệu quả chăn nuôi lâu dài.
Nguyên tắc điều trị và kiểm soát bệnh Gumboro
Hiện nay, bệnh Gumboro chưa có thuốc đặc trị tiêu diệt virus. Việc điều trị chủ yếu mang tính hỗ trợ nhằm giảm triệu chứng, hạn chế mất nước, giảm stress và giúp gà vượt qua giai đoạn nguy hiểm. Do đó, phát hiện sớm và xử lý kịp thời đóng vai trò then chốt.
Khi nghi ngờ đàn gà mắc bệnh, người nuôi cần nhanh chóng cách ly gà bệnh khỏi đàn khỏe để hạn chế lây lan. Chuồng trại phải được vệ sinh và sát trùng thường xuyên, đồng thời tăng cường chăm sóc để ổn định môi trường nuôi.
Gà bệnh cần được bổ sung điện giải, vitamin và các chất hỗ trợ chức năng gan, thận nhằm giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn. Không nên lạm dụng kháng sinh vì thuốc kháng sinh không có tác dụng với virus và chỉ sử dụng khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn kế phát theo hướng dẫn của cán bộ thú y.
Phòng bệnh Gumboro – giải pháp bền vững trong chăn nuôi
Phòng bệnh luôn là biện pháp hiệu quả và kinh tế nhất để bảo vệ đàn gà trước bệnh Gumboro. Do virus tồn tại lâu trong môi trường và lây lan nhanh, việc kết hợp giữa tiêm phòng vaccine và thực hiện nghiêm ngặt an toàn sinh học là yếu tố bắt buộc.
Chương trình vaccine cần được xây dựng phù hợp với độ tuổi, tình trạng miễn dịch mẹ truyền và điều kiện chăn nuôi thực tế. Vaccine phải được bảo quản đúng nhiệt độ, sử dụng đúng liều và đúng thời điểm để đạt hiệu quả bảo hộ cao nhất.
Bên cạnh đó, chuồng trại cần được khử trùng định kỳ trước và sau mỗi lứa nuôi. Máng ăn, máng uống phải được vệ sinh sạch sẽ, tránh ẩm ướt và tích tụ mầm bệnh. Việc nuôi tách biệt các lứa tuổi, cách ly gà mới nhập đàn và hạn chế người lạ ra vào trại cũng góp phần giảm nguy cơ xâm nhập của virus.
Bệnh Gumboro là gì? Bệnh Gumboro là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất trên đàn gà non, không chỉ gây chết nhanh mà còn để lại hậu quả lâu dài đối với hệ miễn dịch. Để giảm thiểu thiệt hại, người chăn nuôi cần nâng cao kiến thức, theo dõi đàn gà sát sao mỗi ngày và chủ động áp dụng các biện pháp phòng bệnh khoa học.
Khi chăn nuôi được thực hiện đúng kỹ thuật, kết hợp vệ sinh sinh học tốt và chương trình phòng bệnh hợp lý, nguy cơ bùng phát Gumboro sẽ được kiểm soát hiệu quả, góp phần nâng cao năng suất và tính bền vững cho ngành chăn nuôi gia cầm hiện nay.
